OC spedytora, czyli za co spedytor ponosi odpowiedzialność
Istotą spedycji jest wykonywanie czynności niezbędnych do przeprowadzenia transportu określonego towaru. Podstawowe regulacje dotyczące umowy spedycji zawarte są w art. 794 – 804 kodeksu cywilnego.
Obowiązki spedytora
Podstawowym obowiązkiem spedytora jest wysyłanie lub odbiór przesyłek albo wykonywanie innych usług związanych z przewozem towaru (art. 794 § 1 k.c.).
W praktyce większość małych firm spedycyjnych, działających głównie jako przewoźnicy, prowadzi taką działalność w ograniczonym zakresie. Dla takiej działalności, typowymi usługami spedytora są między innymi:
poradnictwo spedycyjne - udzielanie porad w zakresie przygotowania transportu,
sporządzanie i kompletowanie dokumentów,
zawieranie z przewoźnikami umów o przewóz,
wybór środka transportu,
monitorowanie spraw związanych z załadunkiem, przeładunkiem oraz przewozem towarów,
ubezpieczanie towaru.
Odpowiedzialność spedytora
Spedytor jest odpowiedzialny za przewoźników i dalszych spedytorów, którymi posługuje się przy wykonaniu zlecenia, jeżeli ponosi winę w wyborze (art. 799 k.c.).
Spedytor może powierzyć wykonanie zlecenia osobie trzeciej (podwykonawcy – przewoźnikowi lub kolejnemu spedytorowi), gdyż wynika to z istoty umowy spedycji. Spedytor, przy wykonywaniu swoich obowiązków, zobowiązany jest do należytej staranności, jaka wynika z zawodowego charakteru tej działalności (art. 355 § 2 k.c.). W praktyce wiąże się to z powierzeniem wykonania usługi takim przewoźnikom i dalszym spedytorom, którzy z uwagi na ich profesjonalizm zasługują na zaufanie.
Wina w wyborze (art. 429 k.c.) polega na braku staranności w wyborze podwykonawcy (przewoźnika lub kolejnego spedytora), któremu spedytor powierza wykonanie przewozu towaru. Dla określenia winy w wyborze ważne jest wystąpienie uchybienia co do wyboru właściwej osoby oraz istnienie uprawnienia do samodzielnego działania podwykonawcy, któremu powierzono wykonanie przewozu. Wspomniane uchybienie może przejawiać się np. nie upewnieniem się, że przewoźnik (podwykonawca) dysponuje środkami transportu odpowiednimi do przewozu towaru, ma odpowiednie kwalifikacje i uprawnienia do prowadzenia działalności transportowej, ma odpowiednie ubezpieczenie, itp.
Istnienie winy spedytora w wyborze podwykonawcy powoduje, że spedytor jest odpowiedzialny za podwykonawcę. Ponosi wtedy odpowiedzialność za swoje działanie, które wynika z braku staranności w wyborze tego podwykonawcy. W takim przypadku warto jest zabezpieczyć się odpowiednim ubezpieczeniem (OC spedytora).
Jeżeli spedytor sam dokonuje przewozu, przejmuje prawa i obowiązki przewoźnika i w takim przypadku ponosi odpowiedzialność jako przewoźnik (art. 800 k.c.).
Zwolnienie spedytora z odpowiedzialności
Spedytor nie jest odpowiedzialny za przewoźników i dalszych spedytorów, którymi posługuje się przy wykonaniu zlecenia, jeżeli nie ponosi winy w wyborze (art. 799 k.c.) Spedytor nie poniesie odpowiedzialności, jeżeli wykaże, że dołożył należytej staranności przy wyborze przewoźników i dalszych spedytorów, tzn. powierzył wykonanie usługi takim przewoźnikom i dalszym spedytorom, którzy z uwagi na ich profesjonalizm zasługują na zaufanie (dają gwarancję wykonania zlecenia, posiadają odpowiednie pojazdy dla przewozu towaru, itp.).
Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z 27 stycznia 2004 r. (sygn. akt II CK 389/02, Biuletyn SN 2004/6/8) należyta staranność spedytora jest zachowana, jeśli wykaże on, że powierzył określone usługi przewozowe przewoźnikowi, którego profesjonalizm i jakość świadczonych usług budziły zaufanie.
Spedytor nie ponosi również odpowiedzialności za ubytek nieprzekraczający granic ustalonych we właściwych przepisach, określających tzw. „normy ubytków naturalnych”, a w braku takich przepisów – „granic zwyczajowo przyjętych”. Ubytek naturalny związany jest z właściwościami chemicznymi lub fizycznymi przesyłki – np. zmiana objętości, czy ciężaru niektórych towarów. Zmiana w przesyłce, która mieści się w ramach normy nie jest uważana za szkodę w przesyłce.
Jerzy Różyk
ekspert ds. oceny ryzyka w transporcie,
prawa przewozowego i ubezpieczeń transportowych
CDS Kancelaria Brokerska
www.cds-odszkodowania.info
